Վարկած (իրավունք)
Վարկած (հին հունարեն՝ ὑπόθεσις - ենթադրություն), իրավական նորմի տարր, որը ցույց է տալիս այն պայմանները, որոնց դեպքում տվյալ իրավական նորմը ենթակա է կիրառման։ Այսպիսով, այն տարր է, որը կապում է իրավական նորմը և այն կարգավորող հասարակական հարաբերությունները[1]։ Իրավական նորմի այլ տարրեր են դիսպոզիցիան և սանկցիան։
Վարկածի դասակարգում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Ըստ պայմանների քանակի՝ վարկածները լինում են պարզ և բարդ[2]։ Կախված պայմանների տրամաբանական միացումից (համապատասխանաբար դիզյունկցիան ու կոնյունկցիան)՝ բարդ վարկածներն իրենց հերթին բաժանվում են երկու խմբի՝ այլընտրանքային (նորմայի իրականացումը կապում են հնարավոր պայմաններից առնվազն մեկի առաջխաղացման հետ) և կուտակային (նորմայի իրականացումը կապում են մի քանի պայմանների առկայության հետ)։
- Ըստ ընդհանրացման աստիճանի՝ վարկածները լինում են վերացական և կազուիստական։
- Ըստ պայմանից նորմի իրականացման կախվածության՝ վարկածները լինում են դրական (նորմի իրականացումը կապված է նշված պայմանի կամ պայմանների խմբի առկայության հետ) և բացասական (նորմի իրականացումը կապված է նշված պայմանի կամ պայմանների նշված խմբի բացակայության հետ)։
- Ըստ որոշակիության աստիճանի` լինում են որոշակի (սպառիչ կերպով որոշում է այն պայմանները, որոնց ներքո իրականացվում է իրավական նորմը) և հարաբերականորեն որոշակի (որոշակի թվով պաշտոնական հատկանիշներից կախված՝ նորմի իրագործման պայմանները սահմանափակվում են)[3]։
Վարկածի դերը իրավական նորմերի տարբեր տեսակներում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Վարկածն իրավական նորմի առավել համապարփակ տարր է։ Որպես կանոն՝ վարկածն առկա է կարգավորող և պահպանողական նորմերում։ Մասնագիտացված իրավական նորմերում վարկածի նշանակությունը և առկայությունը («դեկլարատիվ», «վերջնական», «գործառական», «կոլիզիոն» և այլն) տարբեր են․ որոշ գիտնականներ վարկածներն առանձնացնում են դրանց տեսակներով, մյուսները կարծում են, որ վարկածն առկա է միայն այն նորմերում, որոնք անմիջականորեն կարգավորում կամ պաշտպանում են հասարակայնության հետ կապերը, այսինքն՝ կարգավորող և պաշտպանիչ նորմերում։
Տես նաև
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ Энциклопедический словарь экономики и права. Гипотеза нормы права.
- ↑ «Гипотеза». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ օգոստոսի 12-ին. Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 18-ին.
- ↑ Правоведение. Основы права. Понятие гипотезы правовой нормы
Գրականություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Основы государства и права. / Под ред. О. Е. Кутафина. — М.: «Юрист», 2000